Covid 19 pandemi sonrası dünya ekonomisinde bir çok şey değişti.Piyasalarda dolaşan para miktarı,faiz oranları,yatırımcıların piyasalara bakış açıları vb.Bu dönemden sonra gelir dağılımındaki eşitsizlik daha da arttı.
Bir İsviçre bankası olan UBS,16 yıldır ‘’Global Wealth Report’’(Küresel Servet Raporu)adlı bir rapor yayınlıyor.Raporda 2024 sonuçları yer alıyor.Bu sonuçların yer aldığı 2025 raporu haziran 2025 döneminde yayımlandı.
Rapor ,dünyadaki şahsi servetler toplamının %92’sini temsil eden 56 ülkeyi kapsıyor.
Dünyadaki GSYH (yıllık milli gelir)kabaca 110 trilyon dolardır.Şahsi servetlerin küresel toplamı ise 470 trilyon dolardır.Bu rakamın kabaca yarısına dünya nüfusunun %1’i sahip durumda.Dünya nüfusunun %1’i şahsi servet toplamı olan 470 trilyonun 235 trilyonuna sahip durumda.
Bu raporda yer alan servetler,kişilerin sahip olduğu menkul ve gayrimenkul varlıklarının piyasa fiyatıyla hesaplanmış toplam tutarından,borçların düşülmesiyle bulunmuş net değerdir.
Hal böyle olunca bazı ülkeler şu an servet vergisini tartışır olmuşlardır.Bunun adı İngiltere’de servet vergisi,Fransa’da ise dayanışma katkısı adını almıştır.İngiltere 10 milyon sterlin üzerindeki varlıklara %2 vergi uygulamasını tartışmaya açmış olup,ilgili ek vergi yasalaşırsa 10 milyar sterlinin üzerinde vergi geliri olacağı hesaplanmıştır.Ancak bu durum ek vergi olarak yansıyacağı için olumsuz da yansıyabilir.
Benzer bir çalışmada Fransa’da dayanışma katkısı adı altında yürütülüyor.Fransa’da yapılan çalışmaya göre dayanışma katkısı dahil 2026 bütçesinde yer alacak olan mali pakette 44 milyar Euro’luk vergi artışı ve harcama kesintisi ön görülüyor.
Ülkemizde de nüfusun %1’i ülke servet toplamın %39,50’ne sahiptir.Bu veriye göre 21 Avrupa ülkesi içinde ilk sırada yer almaktadır.
Günümüzde devletlerin denk bütçe yapması ve tutturması özellikle enflasyonist ortamda oldukça zor görünmektedir.Bunun için dolaylı vergilerin arttırılması gündeme gelmektedir.Ülkemizde de dolaylı vergi oranı %65,15 civarındadır.Toplam vergi gelirlerin içinde her ay direk vergilerin oranı artsa da yine de şu an dolaylı vergi oranı OECD Ülkelerine göre 2 kat daha yüksektir.
Kanaatimce bazı vergi oranlarında az olandan makul,fazla olandan daha yüksek almak yoluyla da olabilir.Buna en güzel örnek mevduatlara uygulanan her tutara aynı oranda uygulanan stopaj oranını verebiliriz.
Mevduat Faizleri (TL ve DTH)09/07/2025 tarihi itibari ile açılan veya vadesi yenilenen TL mevduat hesaplarına ödenen faizlerden; Vadesiz ve ihbarlı hesaplar ile 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli hesaplarda %17,50. 1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %15. 1 yıldan uzun vadeli hesaplarda %10, oranında stopaja tabidir.Bugün ülkemizde nüfusun %1’i toplam mevduat tutarının kabaca %78-79’na sahip olduğu için,burada stopaj oranında artan oranda bir artış olmasında fayda olacaktır.
2025 yılı Ocak-Haziran döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri 6 trilyon 579,1 milyar TL, bütçe gelirleri 5 trilyon 598,6 milyar TL ve bütçe açığı 980,5 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 5 trilyon 467,6 milyar TL ve faiz dışı fazla ise 131 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
Tüm bu verilerin ışığında,ülkemizde servet üzerinden ‘’dayanışma katkısı’’gerekir mi ?Hangi oranda ve hangi tutarlara uygulanabilir ?Geçiş süreci nasıl olmalıdır ?gibi konuların tartışılmasında fayda görmekteyiz.
SMMM-Hüseyin KAYA
DENİZLİ
