Zeytinköy Mahallesi Muhtarı Serkan Kar’la 26 yıldır Zeytinköy Mahallesi muhtarlığı görevini sürdüren Kar Ailesi üzerine yaptığımız söyleşimiz…
Sizi tanıyabilir miyiz?
“Ben Zeytinköy Mahallesi Muhtarı Serkan Kar. Muhtarlık görevimi 11 yıldır, 3. dönem sürdürüyorum. Benden önceki 3 dönem babam Halil Kar mahalle muhtarıydı. Babam muhtarlık görevini yaparken, Zeytinköy mahalle değildi. Muhtarlık mührü babamdan bana geçti. Muhtarlık görevine Kar ailesi olarak 26 yıldır devam ediyoruz. Çeyrek asırlık bu görevde vatandaşın dertleriyle dertleniyoruz.”
Muhtarlık nedir? Muhtar nasıl olmalıdır?
“Muhtar belediye sınırları içinde mahalle yönetiminin başında bulunan kişidir. Türkiye’de muhtarlar köy ve mahalle halkı tarafından seçilir. Muhtar seçimlerinde herhangi bir siyasi parti aday gösteremez. Türkiye’de muhtarların görev süresi 5 yıldır. Muhtarlar köy ve mahallenin yol, köprü, çeşme, park, bahçe, çocuk oyun alanı gibi ortak mallarını inşa ettirir. Önceden yapılmış inşaların bakım ve onarımının yapılmasından da sorumludur. Muhtarlar mahallede düzenin sağlanmasının yanı sıra hükümet emirlerini de halka bildirir. Muhtarlar halkla iç içe olmalıdır. Muhtar muhtarlık binasında sabahları evrak işlerini kontrol ederken, öğleden sonrada mahalleyi dolaşarak kendisine gelemeyenlerin yanına gitmelidir.”
Önümüzdeki muhtarlık seçimlerinde tekrar aday mısınız?
“Zeytinköy Mahallesi sakinlerinin istek, öneri ve taleplerine çözüm bulmayı seviyorum. Mahallem halkının mutlu gününde, kötü gününde ve dara düştüğü gününde yanında olmayı kendime görev olarak görüyorum. Önümüzdeki seçimlerde tekrar adayım. Muhtarlık babamdan bana geçti, oğlumda muhtar olmak isterse hayır demem. Oğlumun lisans eğitimini tamamlayıp bir bilim insanı olmasını daha çok isterim.”
Babanız muhtarlık yaptığı süreçte ne gibi projeler yaptı?
“Babam Zeytinköy Mahallesi’ne sağlık ocağı yapılmasında öncü oldu. Zeytinköy Mahallesi’nde sağlık ocağı yokken, mahalle sakinlerimiz en küçük rahatsızlığında uzak yerlere doktora giderdi. Sağlık ocağı mahallemize yapılınca herkes çok memnun kalmıştı, bizimde mahallemize doktor gelince çok mutlu olmuştuk. Önceden mahallemizde 3 tane okul vardı, okullarımızın yapıları eskiydi bu yapılar yenilendi. Depreme dayanıksız olan mahalle camimiz babam döneminde yeniden yapıldı. Zeytinköy Mahallemizde eczane yoktu. Sağlık ocağından doktora ilaç yazdıran bir hasta, ilaç almak için şehir merkezine giderdi. Mahallemize eczane açılması için çabaladı ve açtırdı. Mahallemizde futbol kulübümüz yoktu, gençler farklı mahallelerdeki takımlarda amatör olarak futbol oynardı. Babam Bağbaşı Zeytinköy Spor Kulübü’nün kurucu üyelerindendir.”
Zeytinköy Mahallesi’ne siz muhtar seçilince, babanızın yapamadığı neler yaptınız?
“Mahallemizin nüfusu çoğalınca, önceden sağlık ocağı, sonrasında aile sağlığı merkezi olan sağlık kurumumuza engelli vatandaşlarımız üst katta olduğu için çıkamıyordu. Engelli mahalle sakinlerimizin üst kata rahatça çıkması için engelli rampası yaptırdık. Babamın yapımında çabaladığı mahalle camisinin alt katında bulunan 600 metrekare alana 4-6 yaş arasında küçükler için belediyenin destekleriyle Kuran kursu açtık. Mahallemizde toplam okul sayısı 5’e çıkmasına vesile oldum. Muhtarlar mahallelere yeni bir kazanım olduğunda köprü oluyor. Mahallemize 55’e yakın park ve yeşil alan kazandırdım. Mahallemizde postane yoktu. Önceden fatura ödemek için insanlar merkeze giderdi. Ulaştırma Bakanlığına giderek mahalleye postane açılması için çok çabaladım. Mahallemize postane açıldı. Postane giderlerini karşılaması gerekiyordu. Belirli bir sayıda hizmet alımı yapması gerekiyordu. Belirli bir sayıya ulaşamasaydık, deneme maksadıyla açılmış postane kapanacaktı. Mahallede bütün camilerden anons yaptırdım. Mahalle sakinlerinin bütün işlemlerini postanemizden yapmalarını rica ettim. Mahalle sakinlerini bütün işlemlerini postanemizden yaptı. Postane Başmüdürü fatura, kargo ve evrak işlemleri yapılıyor ama mektup gönderilmiyor. Mahalle halkı posta da göndermesi gerekiyor, yoksa olmaz dedi. Mahallemizde öğrenim gören, okuldaki öğrencilerle mektup arkadaşlığı başlattık. Antalya Kaş ilçesinde bir okulumuzla mahalle okulumuza özgü bir pul bastırdık. Mahalle okulumuzda 3 sınıf, Antalya Kaş’ta bulunan okulla mektup arkadaşlığı başlattı. Mektuplar buradan Antalya’ya gitti. Antalya’dan mahallemize geldi. Posta gönderiminde gereken sayıya ulaştık. Postanemiz kapanmadı. Postanemizde zamanla büyüdü, 1 memur görev yapıyordu, şimdi 3 memur görev yapıyor. Mahallemizde kan bağışı kampanyası yapıyorum. Mahallemizde yüzlerce sakinimiz kan verme alışkanlığı kazandı. Her ay yeni bir proje üreterek çalışmalarıma devam ediyorum.”
Babanız siz muhtar olunca size bir öğüt verdi mi?
“Babam ben muhtar seçilince ‘Oğlum; Benim başımı öne eğdirme. Ben nasıl görevimi yaptıysam sende yap’ diye öğüt verdi. Ben de babamdan aldığım muhtarlık mührünü devam ettiriyorum. Bayrağı dalgalandırıyorum. Babam ne yaptıysa, ondan daha çok çalışmaya gayret ediyorum.”
Babamdan muhtarlık mührünü devraldım dediniz, muhtarlık mührünü anlatır mısınız?
“Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında 3 tane kurumun mührü bulunuyor. Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre 3 kurumun mührü ve imzası bozulmuyor. Birincisi Cumhurbaşkanı mührü ve imzası üzerine bir karar alınmıyor. İkincisi doktorların yazdığı raporun üzerine karar alınmıyor bozulmuyor. Üçüncüsü de muhtarların imzası ve mührünün üzerine bir karar alınamıyor bozulmuyor. Bu 3 mühür kanun hükmündedir. Bu kurumlar halkı temsil ediyor. Muhtarlık mührü de babamdan sonra ben göreve başlayınca bana geçti. Muhtarlık mührünü ben devraldım.”
Zaman zaman muhtarlıkların kalkacağı konusunda tartışma konusu açılıyor ne söyleyeceksiniz?
“Türkiye’de muhtarlıkların kalkması için Tebliğ Tebellüğ kanunu 21. ve 35. maddenin değişmesi gerekir. Tebligat konusu önemli bir konudur. Mahallemizde tedavi gören bir hastanın doktoru hasta doktora gitmeyince Sağlık Müdürlüğünden bana kağıt geliyor. Sağlık Müdürlüğü hastanın araştırılmasını, o adreste oturup oturmadığını öğrenmek istiyor. Muhtarlığa gelen hemşire ile adrese gidip kontrol yapıyoruz. Sağlık Müdürlüğünden gelen evrakları benim imzalamam ve mühürlemem gerekiyor. Bir nevi ben gözlemci sayılıyorum. Okula gitmeyen bir öğrenci olduğunda, Milli Eğitim Müdürlüğü bana evrak gönderiyor. Evraklarda benim gidip, öğrenciyi evinde gözlemlemem, bir sorun varsa bildirmem isteniyor. Öğrenci şiddet mi görüyor?, Evde maddi bir problem mi var? Ben gidip tarafsızca gözlemliyorum. Geçen böyle bir konu vardı, çocuk ailesinden şiddet görüyormuş. Ben gerekeni bildirdim, çocuğumuz devlet korumasına alındı. Milli eğitimden okula giden evrakta benim bilgim haricinde evrak düzenlenirse, muhtara neden sormadınız diye evrak bana geri dönüyor. Kolluk Kuvvetleri; Polis, Jandarma, Orman Muhafaza, Belediye Zabıtası, İnfaz Koruma memurları mahalle sınırları içerisinde herhangi bir çalışma yapacaklarsa beni gözlemci olarak çağırıyor. Halk sağlığını ilgilendiren bir konu olur, aranan bir suçlunun yakalanması ve ev araması olur, herhangi bir suçüstü baskın olur burada muhtarlar gözlemci olarak bulunuyor. Kolluk kuvvetleri biz olmadan bu işlemleri gerçekleştiremiyor. Suçlular; “Benim evimde böyle bir madde yoktu. Benim evimde suç unsuru yoktu. Bu maddeler başkaları tarafından konuldu” diye şikayetçi oluyor. Muhtarlar tarafsız ve bağımsız olarak gözlem yaptığı için gerçeği biz görüyoruz. İnsan hakları açısından ve kanunen doğru olan budur. Muhtar olarak biz her şeye tanık oluyoruz. Mahallemizde madde bağımlısı birisi vardı. Dışarıda hırsızlık olayı gerçekleştirmiş. Sonra evine gelmiş. Evde arama yapıldı, bende orada gözlemciydim. Bu madde bağımlısı “Benim evimde herhangi bir şey yoktu. Bu videodaki ben değilim” diye şikayet etmiş. Gerçekler ortaya çıkıncaya kadar kolluk kuvvetleri de mağdur oluyor. Askere gidecek yurttaşlarımıza da Asker Alma Başkanlığı ulaşamazsa yine bize soruyor. (MİT) Milli İstihbarat Teşkilatı’ndan da bize görevliler gelerek güvenlik soruşturması kapsamında yaptıkları çalışmalar üzerinde soru soruyorlar. Devlet memuru olacak, kamu hizmetine başlayacak yurttaşların hakkında bilgi sahibi olmak istiyorlar. Muhtarların yaptığı birçok görev bulunuyor. Muhtarlıkların kaldırması için tartışma konusu açanlar bu konuları bir daha düşünmeli.”
Dünya’da ve Avrupa ülkelerinde muhtarlık sistemi nasıl işliyor?
“Muhtarlık sistemi sadece Türkiye’ye özgü bir sistem değildir. Japonya, Arjantin, Fransa, Almanya, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri’nde muhtarlık sistemi bulunmaktadır. Büyükşehirlerde ve metropollerde muhtarlık sistemi çok önemlidir. Birleşik Devletler’de muhtarlık sistemi “township” olarak geçer. Amerika’daki eyaletlerde townshipler eyaletlerin altında yer alan yönetim kurumlarıdır. Birleşik Devletler’de bazı kasabalarda muhtarlar (township)’lerle birlikte çalışan kanunların uygulanmasını sağlayan şeriflerle beraber çalışırlar. Amerika’da asayişten sorumlu şerifler gibi muhtarlarda rozet taşırlar. Townshipler, kasabalarda asayiş, bütçe, sağlık, ulaşım, park, vergi, çöp toplama, gibi hizmetleri sağlarlar. Muhtarlar belediye başkanları tarafından atanıyor.
Townshiplerin başında ihtiyar heyeti azalar gibi seçilen bir yönetim kurulu vardır. Township’lerin sayısı eyaletten eyalete değişmekle birlikte, ABD genelinde yaklaşık 16 bin civarındadır. İngiltere’de muhtarlık sistemi “civil parish” olarak geçer. Birleşik Krallık’a bağlı ülkelerde de bu sistem sürmektedir. Civil Parish’le belediyelerin altında yer alan yerel mahalle yönetim birimleridir. Civil Parishler sorumluluk sahasında kültürel, sosyal ve çevresel konularla ilgilenir. Türkiye’deki muhtar gibi yerel hizmetleri sağlar. Civil Parishler Belediyelere bağlıdır. Belediyelerde yapılan bütün toplantılara katılarak yerel planlama ve hizmet kararlarına katılır. Civil Parishlerin başına seçilen, mahalle parish meclisi vardır. Civil Parish muhtarlık sayısı İngiltere genelinde 11 bin civarındadır. Muhtarlar İngiltere’de Belediye Başkanları tarafından atanıyor. Fransa’da muhtarlık sistemi “commune” olarak geçmektedir. Commune’ler belediyelerin altında yer alan yerel yönetim mekanizmalarıdır. Fransız Cumhuriyeti’ne bağlı olan deniz aşırı illerde communeler belediye başkanlarına bağlı alt kuruluş olarak çalışır. Fransa ve Fransa’nın denizaşırı topraklarında 38 bin civarında muhtar vardır. Fransa’da muhtarların iki tane yardımcısı oluyor.”
Mahallelerde muhtarlar devletin ilk basamağımıdır?
“Sorunu olan bir yurttaşımız, direkt gidip kaymakamı ve valiyi göremez. Önce mahallesindeki muhtarlığa gelmelidir. Valiyle ve kaymakamla görüşmek isteyen randevu alıp beklemek zorundadır. Mahalle muhtarına direkt gelip derdinizi, istek ve önerinizi anlatabilirsiniz. Muhtarlar mahallelerde devleti temsil eder. Muhtarlar siyasi partilere ya da kurum kuruluşlara bağlı değildir. Muhtarlar hizmet için vardır, siyaset yapmamalıdır.”
Muhtarlık size babanızdan geçti, sizde çocuğunuzun muhtar olmasını ister misini?
“Ben çocuğum adına karar veremem. Önce okulunu bitirecek, sonra lisans eğitimini tamamlayacak. Devam edecekse yüksek Lisans yapacak. Çocuklarımın okulunu başarıyla bitirerek bilim insanı olmasını isterim. Zaman ne gösterir bilmiyoruz. Çocuklarımda dedeleri ve babaları gibi muhtarlık yapmak isterse yapabilir. Ben çocuklarımın mühendislik gibi bir alanda çalışırken, aynı zamanda da muhtarlık yapmasını isterim.”
