Denizli Halı Yıkamacılar Derneği Başkanı Yalçın Orpak’la halı yıkama sektörü ve son zamanlarda artan kayıt dışı yıkama yapanlar üzerine konuştuk.
Sizi ve meslek odanızı tanıyabilir miyiz?
“Denizli Halı Yıkamacılar Derneği Başkanı Yalçın Orpak. Meslek derneğimiz 2013 yılında kuruldu. Derneğimiz 2013 yılından bu yana çalışmalarına devam ediyor. Derneğimiz meslektaşlarımızın haklarını koruyabilmek ve müşterilerimizin haklarını koruyabilmek amacıyla kurulmuştur. Meslek derneğimizi Halı Yıkamacılar Meslek Odası’na çevirmek için geçtiğimiz yıl bir çalışmamız oldu. Meslek odası kurma şartlarına hemen hemen ulaştık. Nace kodları nedeniyle meslektaşlarımız farklı isimlerde odalara kayıt yapıldı. En çok Terziler Odası’nda meslektaşlarımız kayıtlı. Meslek derneğimize üye 52 firma bulunuyor.”
Denizli’de halı yıkamacılar en çok hangi ilçede bulunuyor?
“Biz meslek derneği olarak 2015 yılında belediyelerle bize bir alan tahsis etmeleri için görüşmeler yaptık. Halı yıkamacıların bulunduğu bir sanayi sitesi istedik. Büyükşehir Belediyesi ve ilçe belediyeleriyle görüşmemize rağmen yer konusunu çözemedik. Denizli’deki halı yıkamacılar şehrin neredeyse bütün mahallelerinde dağınık durumda bulunmaktadır.”
Halı yıkamacılık mesleği nasıl yapılıyor, anlatır mısınız?
“Halı yıkama firmaları özellikle ilkbahar aylarında ve son bahar aylarında yoğun olarak çalışır. Ramazan bayramı öncesi ve kurban bayramı öncesinde iş yoğunluğu artar. Baharın başlangıcı olan Nisan ve Mayıs aylarında vatandaşlar halılarını yıkatmak için firmalarımıza başvuru yapıyor. Yazın bitişinde son baharın başlangıcında halıların yıkanması için çok talep alıyoruz. Kış aylarında çok yoğun çalışmamakla birlikte, az sayıda halı yıkaması yapıyoruz. Kış aylarında çocuğu olan aileler genellikle halının üzerine dökülen meyve suyu, yemek ve benzeri gıda maddeleri sonrasında halılarını temizletmek için meslektaşlarımızla iletişim kurar.”
Halıların farklı cinsleri var mı, bilgi alabilir miyiz?
“Son yıllarda yeni nesil halılar üretildi. Bambu, akrilik tarzında halılar piyasaya çıktı. Bu halılar çok hassas ve yıkanması zahmetli oluyor. Bambu ve akrilik halıların özel yıkama şampuanları var. Eski makine halılarını her halı yıkama şampuanıyla yıkayabilirsiniz ama bu yeni halılar için özel şampuan kullanmalısınız. Yün halılarda özellikle temizlik maddemiz özel üretimdir. Bazı halılar özel üretim olduğu için pahalı oluyor. Metrekaresi 30 bini geçen halılar satılıyor. El dokuma yün halılar daha fazla fiyata satılıyor. Bu pahalı halıların itina ile yıkanması gerekiyor. İran halıları var, Nepal halıları var. İpek karışımı, bir otomobil fiyatına halılar var. Bazı özel müşterilerimiz var, o müşterilerimize özel yıkama hizmeti sunuyoruz.”
Halılar daha çok hangi ülkelerde üretiliyor?
“Halı üretiminde Türkiye çok başarılı. Gaziantep şehrimizde halı üretiminde dünyada bir numarayız. İran halıları kalitelidir, Nepal halıları da özel üretim ve kalitelidir. Son yıllarda Çin Halk Cumhuriyeti de halı üretimine başladı. Çin, Türk halısı kadar kaliteli halı üretemiyor. Türk malı halı yıkama makinelerini da Dünya’ya biz satıyoruz. Dünya’da diğer ülkelerde halı kullanma kültürü artıyor. Türkiye, Yunanistan, İtalya, İspanya, Vatikan, İsviçre, Japonya, Almanya, Romanya, Portekiz, İngiltere, Suudi Arabistan. Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya dünyada başlıca halı kullanan ülkelerdir.”
Halı yıkamacıların meslek sorunları var mı?
“Biz halı yıkamacılara yaklaşık 15 yıldır Denizli ve ilçelerinde gayri resmi çalışanlar tarafından mesleğimize çok zarar verildi. Bu işe gönül veren meslektaşlarımızla beraber birlikten kuvvet doğar anlayışıyla meslek derneğimizi kurduk. Meslek derneğimizin amacı halı yıkama sektöründe çalışanların haklarının korunması, her meslekte olduğu gibi sosyal sigortasının olması, maaşının gününde yatması, yıllık iznini kullanması için bu yola çıktık. En büyük sorunumuz, sigortasız işçi çalıştıran firmalardır. Piyasa fiyatlarının altına halı yıkayan firmalar, biz kanunlara uyarak çalışırken firmalara çok zarar veriyor. Yıllardır şikayet ediyoruz, denetleme yapılmasını talepte bulunuyoruz. Yasadışı çalışan firmalara denetleme yapılmıyor. Meslek derneğimize üye firmalar; vergilerini doğru olarak kesip işlerini yaparken, bu firmalar vergi ödemiyor.”
Kayıtsız çalışan halı yıkamacılar, denetlemeden nasıl kurtuluyor? Kayıtlı çalışan firmalara denetleme yapılırken, kayıt dışı firmalara denetleme yapılmıyor mu?
“Sektörde yaklaşık 15 yıldır kayıt dışı çalışan firmalar ortaya çıktı. Hiçbir resmi kaydı bulunmadan kendilerine müşteri bulup halı yıkıyorlar. Vergi kaydı yok, meslek odası kaydı yok, belediyeden açma ruhsatı yok. Halı yıkamacılar olarak biz zarar görüyoruz ama en büyük zararı müşteriler görüyor. Müşteriler internette ve sosyal medya sayfalarından buldukları sahte firmalara ucuza halı yıkatıyor. Ucuza yıkanan halılar, bilinçsiz halı yıkamacılar tarafından kullanılan kimyasal maddeler tarafından temizlenerek zarar görüyor. Ucuza halı yıkayan firmalar fiş fatura gibi matbu evrak kesmediği için, halıya verilen bir zarar sonrası bir hak talebinde bulunamıyorlar.”
Yıkama esnasında halı zarar görürse, siz halının ücretini müşteriye ödüyor musunuz?
“Tüketicinin hakkını koruma adına bundan 10 yıl öncesinde halı zarar gördüğünde Valilik tüketici hakem heyeti ve mahkemeler bu işi çözüyordu. Şimdi meslek derneğimize üye bir firmadan kaynaklı böyle bir zarar olursa Valilik tüketici heyeti ve mahkemeye intikal etmeden zararı ödüyoruz. Halıya verilen zarar firma kaynaklıysa halının ücreti ödeniyor. Müşteri halının üzerine bir gıda maddesi döküldüğünde bunu klor gibi temizlik maddeleriyle temizlediyse halıya zarar veriyor. Biz bunu tespit edip müşteriye söylüyoruz. Halı klor gibi temizlik maddesi sonrasında temizlenince müşteriye yapılacak bir işlem olmadığını iz kalacağını söylüyoruz. Klor, benzeri temizlik maddeleri ile temizlenen halı mutlaka zarar görür. Bazı müşteriler halıyı klorla temizledikten sonra halının zarar gördüğünü anlayıp sonrasında bize getiriyor. Biz klor gibi temizlik maddesi kullandınız mı diye soruyoruz? Müşteri hayır kullanmadım dese bile, biz inceleme yaptığımız zaman bunu tespit ediyoruz.”
Halıların üzerine dökülen yemek ve meyve suyu gibi gıda maddeleri sonrasında müşteri nasıl bir işlem yapmalı?
“Müşteriler halıların üzerine dökülen meyve suyu, yemek, asitli içecekler, yağlı maddelerin sonrasında sadece ıslak bezle kaba temizlik yapsın. Halının üzerine hiçbir şekilde kimyasal madde dökmesin. Kimyasal maddelerle temizlik yapmasın. Tuvalet temizliğinde kullanılan kimyasal maddeler halılara en çok zarar veren ürünlerdir. Biz halıyı alır, temizler ve müşteriye temiz olarak teslim ederiz. Müşteri meyve suyu dökülen halının üzerinde klorla temizlik yapıyor. Bize ben müdahale etmedim diye getiriyor. Biz zaten halıyı yıkamadan inceliyoruz. Klor gibi bir ürünle temizlik yapıldıysa, bizim halı şampuanlarımızla yıkanan halıların sonrasında renk değişimi oluyor.”
Yasadışı olarak açma ruhsatsız, vergi levhasız, meslek oda kayıtsız çalışan firmalar müşterilerle nasıl iletişim kuruyor?
“Yasadışı halı temizliği yapan firmalar sosyal medya hesapları üzerinden kurdukları sahte sosyal medya hesaplarıyla müşterilerle iletişim kuruyor. İnternette reklam vererek ‘Denizli halı yıkama’ araması yapıldığından bu firmalar ön plana çıkıyor. Müşteri internet ortamında karşısına çıkan bu firmanın telefon numarasını arayarak iletişime geçiyor. Sahte firmalar düşük fiyat çekiyor, bazı müşterilerin düşük fiyatlı halı temizliği işine geliyor. Kamyonetiyle gelen sahte firma sahibi hijyenden eksik yerlerde halıları yıkayıp müşterilere teslim ediyor.”
Sosyal medya üzerinden yayın yapan halı yıkama firmalarına müşterilerin dikkat etmesi gerektiğini söylediniz, bu konuyu anlatır mısınız?
“Denizli’de evindeki halıların yıkanması için sosyal medya üzerinden iletişim kurulan firmaların çoğunluğu sahte oluyor. Halı yıkamanın bir maliyeti var. Bu firmalar, sosyal medya üzerinden sanki çok büyük bir tesiste çalışıyormuş gibi yayın yapıyorlar. Son model halı yıkama makinesi kullandıklarını ifade ediyorlar. Sosyal medya ve internet ortamında gördüğünüz fotoğraflara inanmayın. Meslek derneğimize üye firmalar müşteri memnuniyeti kapsamında çalışmaktadır. Sosyal medya sizi yanıltır. Sonra halınız zarar görünce, hiçbir şey yapamazsınız. Müşteri halı yıkama tesisine gidip görmüyor. Bizim dernek üyelerimiz sahtecilik yapamaz. Her üyemizin işyeri bellidir.”
Yasadışı çalışan halı firmaları nasıl çok ucuza halı yıkayabiliyor? Halı yıkamanın bir maliyeti yok mu?
“Halı yıkamanın maliyeti var. Su maliyeti, elektrik maliyeti, halı yıkama şampuanı maliyeti var. Yasadışı çalışan firmalar bulaşık deterjanıyla halıları yıkıyor. Halı yıkanırken kullanılmaması gereken kimyasal maddelerle halı yıkaması yapıyorlar. Otomobil yıkamasında kullanılan otomobil yıkama pompasıyla halı yıkıyorlar. Maliyetleri çok düşük oluyor. Derneğimize üye firmalar, halının zarar görmemesi için Amerikan doları kuru üzerinden aldığı ithal yıkama şampuanı kullanıyor. Bizim halı yıkama şampuanlarımız halılara zarar vermez.”
İşini doğru olarak yapan firmaların yasadışı firmalara tahammülü yok dediniz, anlatır mısınız?
“Meslek derneğimize üye firmalar yaklaşık 20 yıldır gece gündüz çalışarak kendilerine iş kurdular. Meslektaşlarımızla işimizi gece gündüz yaparak, Denizlililere hizmet veriyoruz. Son 10 yılda birçok firmayla görüşüp oda kaydı yaparak vergi levhası çıkarttırdık. Biz vergi verirken, bu firmalar vergi ödemeyecek. Artık bunlara tahammülümüz kalmadı. Çalışanlarımızın sigortasını yapıyoruz, bu firmalar sigortasız işçi çalıştırıyor. Piyasaya çıkmaya, yasadışı çalışan firmalara karşı gereken mücadelemizi yapıyoruz. Biz 20 yıl emek vererek işimizi kurduk. Emeklerimizi çalanlara müsaademiz yok.”
Denizli’de halı yıkama fiyatları ne kadar?
“Biz meslek derneği olarak her yıl başında toplanıyoruz. Türkiye’nin ekonomik şartlarını göz önünde bulundurarak, fiyat politikası oluşturuyoruz. Denizli’de 2025 yılında halı yıkama fiyatını metrekaresinde 60 TL olarak belirledik. Makinede halıları ve diğer üretim halılara göre yıkama fiyatı 10 TL gibi artış gösterebiliyor. Özel üretim halılar var. Bu özel üretim halıları itina ile yıkıyoruz. Halılarda çok yoğun leke varsa, ekstra bir miktar daha ücret alıyoruz. Halılarda leke varsa, biz halının dokusuna zarar vermeyen kimyasallar kullanıyoruz. Ekstra ücret almak mecburiyetindeyiz. Özellikle yün halılarda leke çıkarmak zordur. Yün halılardaki lekeleri çıkarmak için özel kimyasal maddeler kullanıyoruz. Tekrar, tekrar yıkama yapıyoruz. Denizli diğer illere göre halı yıkamada ekonomik fiyatlıdır.”
Dernek telefonuna her gün şikayet telefonları geliyor dediniz, bu konuyu anlatır mısınız?
“Denizli halkı ucuz halı yıkatmasınlar. Meslek derneği başkanı olarak sürekli şikayet telefonları alıyorum. Derneğimize üye firmalardan çok az şikayet alıyoruz. Bizim üyelerimiz standartlara uyuyor. Yasadışı çalışıp mesleğimize zarar verenler, işini hep eksik yapıyor. Bu kayıtsız firmalar; halıyı iyi yıkayamıyor. Halıları yıkarken kimyasal madde kullanıyor, halının rengi değişiyor. 8 tane halı götürüyor geriye 7 halı teslim ediyor. Mesleğimize çok zarar veriyorlar. Ucuza halı yıkıyorlar, halının dokusunu bozuyor. Artık bu kayıtsız firmalardan bıktık. Herkes işini hakkıyla yapsın. Bulaşık deterjanıyla halı yıkamasınlar. Kaçak, kayıt dışı firmaların kullandığı ucuz temizlik maddeleri alerji yapar. Bizim kullandığımız temizlik ürünleri anti bakteriyeldir. Denizlililer düşünsün biz standart bir fiyata halı yıkarken, bu yasa dışı çalışanlar nasıl ucuza yıkıyor, değerlendirme yapsın.”
Halı yıkarken kullandığınız temizlik şampuanı yurtdışından mı satın alıyorsunuz?
“Bizim kullandığımız halı yıkama şampuanlarını Amerikan doları bazında satın alıyoruz. Romanya üretimi, Almanya üretimi, Amerika Birleşik Devletleri üretimi halı yıkama şampuanı kullanıyoruz. Bu şampuanlar halılara zarar vermeden, temizlik yapar. Gelişi güzel deterjanla halı yıkanmaz. Bizim aldığımız temizlik ürünleri her ay zamlanıyor. Halı şampuanı her geçen ay zamlansa da biz bunu fiyatlara yansıtmıyoruz.”
Otomatik elektrikli halı yıkama makinesi kullanıyorsunuz, elektrik fiyatlarına gelen zamlar fiyatlarınıza yansıyor mu?
“Geçtiğimiz yıl 3 defa zam uygulandı. Aldığımız malzemelerde fiyatlar sürekli zamlanıyor. Biz faturalara gelen zamlar sonrasında bunu müşterilerimize yansıtmıyoruz. Yılda en fazla 2 defa zam yapıyoruz. Kendimizden fedakarlık yapıyoruz, kar yapmadan çalışıyoruz.”
