Mimar ve araştırmacı-yazar Hüsamettin Ataman, Denizli’nin Milli Mücadele’ye katılışındaki ilk kıvılcımın yakıldığı gün tartışmalarını uzun süredir devam ettiriyor. Yaklaşık 80 yıl boyunca 16 Mayıs 1919 Cuma günü olarak bilinen ve hatırlanan DENİZLİ DİRENİŞ MİTİNGİ’nin gününün, dönemin belediye başkanı Nihat Zeybekci’nin 2007 yılında Belediye Meclisi kararı ile 15 Mayıs’a aldırdığını belirten Ataman, yerel tarihe büyük bir darbe vurduğunu söyledi.
İzmir’in Yunan askerleri tarafından işgali olan 15 Mayıs tarihinin kutlatıldığını dile getiren Ataman, “Tüm resmi belgelerde ve Denizli Milli Mücadele dönemini yaşayanların anılarında mitingin yapıldığı gün 16 Mayıs 1919 Cuma günü olarak geçiyor. Belediye eski Başkanı Nihat Zeybekci, Denizli kent belleği ve kent tarihine büyük bir darbe vurarak, yerel tarihin değiştirilmesine ön ayak oldu” diye konuştu.
Ataman, Genel Kurmay Başkanlığı arşivi, TBMM arşivi ve Türk Tarih Kurumu arşivinde yaptığı araştırmalar sonucunda yazdığı ÜÇ TAŞ kitabında yaşanmış tarihten kesitleri içeren bölümleri Denizli Güneş Gazetesi muhabiri Burak Coşkun’a anlattı. Ataman, Denizli Kuvayı Milliye Başkanı Müftü Ahmet Hulusi Efendi’nin Bayramyeri Meydanı’ndaki anıtını ve İlbadı Mezarlığı’nda bulunan mezarını da ziyaret etti.
“OSMANLI PADİŞAHI DİRENMEYİN DİYE FERMAN YAYIMLADI”
Araştırmacı-yazar Hüsamettin Ataman, İzmir’in 15 Mayıs 1919 günü Yunan ordusu tarafından işgal edildiğini ifade ederek, “Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik çıkan Osmanlı Devleti, Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası işgale uğradı. Osmanlı ordusu terhis edilerek dağıtıldı ve Ordu’nun tüm silahlarına İngiliz işgal kuvvetleri tarafından el konuldu. Savaşın galip devletleri Anadolu topraklarını aralarında pay ederken İzmir ve çevresini Yunanlılara bıraktılar. İzmir, 15 Mayıs 1919 Perşembe sabahı Yunan askerleri tarafından işgal edildi. Halife ve Padişah Vahdettin yayınladığı ferman ile topraklarımızı işgal eden yabancı askerlere karşı konulmamasını, onların misafir gibi ağırlanmaları gerektiğini ilan etti. İzmir’in işgal haberi telgraflar aracılığı ile diğer vilayetlere duyuruldu. Denizli, o yıllarda Aydın vilayetinin bir kazası konumunda olup, idari yönden Aydın’a, askeri yönden Konya’ya bağlı Mutasarrıflık idi” dedi.
“16 MAYIS CUMA GÜNÜ MİTİNG YAPILMASI KARARI ALINDI”
15 Mayıs günü yapılan toplantı sonrasında ertesi gün Cuma namazı sonrası miting yapılması için karar alındığını anlatan Ataman, “İzmir’in işgal edildiği haberi Denizli’ye ulaşınca Denizli Mutasarrıfı Faik Bey, Müftü Ahmet Hulusi Efendi’yi makamına çağırarak işgal haberini iletti. İşgale karşı nasıl bir tavır takınılacağı konusunda yaptıkları konuşmalar sonucu ertesi gün, yani 16 Mayıs 1919 Cuma günü, Cuma namazından sonra Bayramyeri Meydanı’nda bir miting yapılması ve İzmir’in işgalinin protesto edilmesi kararlaştırıldı” dedi.
“PADİŞAH DÜŞMAN ETKİSİ ALTINDA DOĞRU KARAR VEREMİYOR”
Ataman, Denizli Kuvayı Milliye Başkanı Müftü Ahmet Hulusi Efendi’nin “Silahınız yoksa düşmana ÜÇ TAŞ atın” diye fetva verdiğini belirterek, “Bayramyeri Meydanı’nın köşesinde Kaleiçi surlarına sırtını dayamış haldeki iki katlı belediye binasının üst kat balkonundan meydanı dolduran kalabalığa hitap eden Müftü Ahmet Hulusi Efendi, Halife Padişah’ın düşman etkisi altında olduğundan sağlıklı düşünemediğini belirtip, ‘Fetva veriyorum. Düşmana silahla karşı koymak farzdır. Hiç silahınız yoksa yerden ÜÇ TAŞ alarak düşmana fırlatınız ve vatanımızı koruyunuz’ dedi. Millî Mücadele yıllarındaki Denizli’yi anlattığım 16 MAYIS 1919 DENİZLİ DİRENİŞ MİTİNGİ: ÜÇ TAŞ adlı kitabım 2022 yılında düzenlenen Denizli Kitap Fuarı’nın en çok ilgi gören ve en çok satan kitabı oldu. Denizli Halkı, ÜÇ TAŞ kitabım ile kentimiz için çok önemli olan Direniş Mitingi konusundaki tarihi gerçekleri öğrenmiş oldu. Ben devlet arşivlerinde araştırmalar yaparak tarihi belgeler ışığında gerçekleri yazdım. Denizli’de halk bu direniş örgütlenmesini 80 yıl boyunca 16 Mayıs tarihi olarak bildi ve öyle hatırladı. Müftü Ahmet Hulisi Efendi’nin o miting sırasında belediye binasının balkonunda yanında olan oğlu Dr. Lütfü Müftüler’in yazdığı ‘Milli Mücadele’de Aydın Cephesinin Kurucusu Denizli Heyeti Milliyesi’ isimli kitapta gerçek tarih 16 Mayıs yazmaktadır. Milli Mücadeleyi yaşayan birçok kişinin anı kitaplarında bu tarih 16 Mayıs olarak yer almaktadır. Belediye Eski Başkanı Nihat Zeybekci, büyük bir yanlışa düşerek bu tarihi değiştirdi” dedi.
“SİYASETÇİLERİN YAZDIĞI TARİH DÜZMECE TARİH OLUR”
Ataman, 16 Mayıs tarihini canlı yaşayan Müftü’nün oğlu Lütfi Müftüler’in, Celal Bayar’ın, Tarhan Toker’in, Rahmi Apak’ın, Cevdet Şemsioğlu’nun, Hasan İzzettin Dinamo’nun, Atatürk’ün manevi kızı Prof. Dr. Afet İnan’ın, Feridun Alpat’ın, Fahri Karaca’nın yazdıkları anı kitaplarında gerçeklerin anlatıldığını ifade ederek, “Uzun yıllar araştırmalarım sonucunda, tüm resmi belgelerde ve Denizli Milli Mücadele dönemini yaşayanların anılarında mitingin yapıldığı gün 16 Mayıs 1919 Cuma günü olarak belirlenmiştir. Özellikle Atatürk ile beraber Denizli’yi ziyaret eden, Atatürk’ün manevi kızı Prof. Dr. Afet İnan’ın yazdığı ve Türk Tarih Kurumu tarafından yayımlanan ‘Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi’ adlı kitabında Denizli direniş mitinginin 16 Mayıs 1919 Cuma günü yapıldığını yazması çok önemli ve anlamlıdır. Bu nedenle Denizli Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından 2007 yılında alınan yanlış kararın değiştirilmesi kent belleği açısından büyük önem arz etmektedir. Tarihi canlı yaşayanların anlatımıyla yazılan kitaplar ve birincil kaynaklar bu tarihi 16 Mayıs olarak doğrularken, yerel siyasetçilerin hiçbir resmi belgeye ve birincil kaynağa dayanmadan aldıkları 15 Mayıs kararı tam bir gaflet örneğidir. Düzeltilmesi gereklidir” dedi.
