Kimya Mühendisleri Odası Denizli Şubesi sözcüsü Arda Arpacı ile kimya mühendislerinin sorunları ve çözüm önerileri üzerine konuştuk.
Oda yapılanmasını anlatır mısınız?
“Meslek Odamızda uzun yıllar bütün meslektaşlarımızla gönüllü olarak faaliyetlerde bulunuyoruz. Meslek disiplini odamızda sağlanırken meslek içi eğitimler, etkinliklerde beraberlik içerisindeyiz. Pamukkale Üniversitesi Kimya Mühendisliği bölümünde okuyan öğrencilerle toplantılar gerçekleştiriyoruz. Öğrencilerin staj yapmasına ve stat yeri bulmasına yardımcı oluyoruz. Öğrencilerimize laboratuar önlükleri dağıtıyoruz. Öğrencilerin daha iyi eğitim alabilmesi için dışarıdan eğitim çalışmaları organize ediyoruz. Denizli Kimya Mühendisleri Odasının 900 üyesi bulunuyor. Meslektaşlarımızın yaşadıkları sorunların çözümü için çalışıyoruz. Muğla, Isparta, Burdur, Antalya, Denizli’ye bağlı. Antalya’da çok üyemiz bulunuyor. Denizli sanayisi daha gelişmiş olduğu için ve ilimizdeki Kimya Mühendisleri daha aktif çalıştığı için merkezimiz Denizli’dir.”
Kimya Mühendisliği nedir? Kimya Mühendisleri hangi alanlarda görev yapar?
“Kimya mühendisi, kimya endüstrisinde hammaddeleri çeşitli ürünlere çevirme konusunda çalışan, tesis ve ekipmanların tasarımı, işletimi ile uğraşan mesleki unvandır. Kimya mühendislerinin çalışmadığı bir alan yoktur. Üretimin olduğu her alanda kimya mühendisi görev yapıyor. Hammaddenin herhangi bir formata dönüşmesi. Enerjinin herhangi bir formata dönüşmesinde kimya mühendisleri görev yapar. Laboratuarlarda görev yapıyoruz. Kimya endüstrisinde danışmanlık görevleri sürdürmekteyiz.”
Kimya mühendislerinin mesleki sorunları var mı?
“Kimya mühendislerinin, kimyagerlerle karşılaştırdıkları ve karıştırdıkları oluyor. Kimya mühendislerini sadece laboratuarda önlük giyip çalışır diye bilenler bulunmakta. Kamu sektöründe çok fazla meslektaşımız çalışmıyor. Kamu sektöründe birçok alana kimya mühendisi gerekmektedir. Kimya mühendisliği bölümü okuyan öğrencilerin staj yapacak kurum bulması hakkında sorunlar yaşanıyor. Bir öğrenci kendisine staj yeri bulamıyor. Organize Sanayi bölgesindeki firmalarla Pamukkale Üniversitesi Kimya Bölümü’nün ve meslek odamızın ortak işbirliği yapması gerekiyor. Staj konusunda, mesleki gelişme konusunda seminerler ve eğitim çalışmaları yapmamız gerekiyor. Meslek içi gelişim eğitimleri de çok önemli bir konu. Okuldan mezun olunca iş bitmiyor. Kendimizi çağın değişen şartlarına göre eğitmemiz, yeniliğe açık olmamız gerekiyor. Bazı şirketlerde çalışan kimya mühendislerinin meslek içi eğitim çalışmalarına katılamadığını görmekteyiz. Çalıştıkları şirketlerde iş kaybı olacağı söylendiği için izin alıp gelemiyorlar. Sanayi şirketleri hassas olmalıdır. Kimya mühendisliği öğrencilerinin iyi bir mühendis olabilmesi için staj yapması gerekiyor. Ezberci eğitim modelinden kurtulamıyoruz. Firmalar stajyer çalışanlara daha çok önem ve destek vermelidir.”
Kimyager ve Kimya Mühendisi karıştırılıyor mu?
“Bazı kurum ve şirketlerde kimyagerle, kimya mühendisini birbirine karıştıranlar oluyor. Kimyagerin görevi ayrıdır, kimya mühendisinin görevi ayrıdır. Ülkemizde her şehre her ilçeye bir Üniversite ve Meslek Yüksekokulu açıldı. Eğitim kalitesi eskiye nazaran çok düşmeye başladı. Yeni kimya mühendisi mezunu olan birçok kişi var. Yetersiz eğitim alan çok sayıda kimya mühendisi piyasada dolaşıyor. Sadece kimya mühendisliğine özel değil, birçok meslekte ve sektörde yeni mezunların eksik eğitim aldığını gözlemlemekteyiz. Mimarlıkta olsun, hukukta olsun aynı problemleri gözlemliyoruz. Asgari ücretin altına çalışanlar bulunmaktadır. Kendini çok iyi yetiştiren başarılı profesyoneller varken, iş beğenmeyen bir nesilde bulunuyor. Herkes beyaz yakalı, masa başı iş arıyor. Akşam olunca 17.00’de evime gideyim, cumartesi ve pazar çalışmayayım diyen sayısı çok fazla. Şimdi faklı eğitimler almasına rağmen birçok kişi farklı işlerde çalışıyor. Bundan 20 yıl önce kimya mühendisliği eğitimi zorlu ve meşakkatliydi. Birçok alanda ders konularımız vardı. Biz malzeme bilgisi dersi aldık. Polimer maddelerin ne olduğunu biliyoruz. Polimerik maddeler hangi amaçlarla kullanılır, biz çok donanımlı yetiştik. Şimdi eğitim verilen Fakültelerde eğitim kalitesi çok düştü.”
Kimya Mühendisliği eğitiminin kalitesi düştü mü?
“Kimya Mühendisi mezununun sayısı arttı. Ülkemizde her üniversitede Kimya Mühendisliği bölümü açıldı. Bu yeni açılan bölümlerde ders verenler profesör mü, doçent mi? Bunlar çok önemli. Yeni mezun olmuş birisini bu bölümlere eğitimci olarak koyarsanız bu olmaz. Kimya mühendisleri odalarının verdiği eğitim bu açığı kapatmak maksadıyladır. Kullanılan malzemelerin tehlikeli sınıfına göre ayrılması konusunda meslek içi eğitim veriyoruz. Tehlikeli kimyasal maddelerle üretim yapan bir tesiste bir mühendis tehlikeli malzemelerin hangi şartlarda depolanacağını çok iyi bilmelidir. Son zamanlarda çok sayıda tesiste yangın çıkıyor. Bu yangınlar kimyasal maddelerin doğru depolanmadığı için çıkıyor. Fakültede bu tarz eğitimler verilmediyse, öğrencilere bu tür laboratuar şartları sağlanmadıysa, gerekli tesislerde staj yapamadıysa bu olaylar meydana gelir. Biz öğrenci olduğumuz 2000’li yıllarda 8 ilde Kimya Mühendisliği bölümü vardı. Şimdi her üniversitede kimya mühendisliği bölümü var, yeterli eğitimci kadrosu yok. Okullarda yeterli laboratuar yoksa üstün körü bir eğitim alınır. Özel üniversitelerde çocuklar mühendislik eğitimi alıyor.”
İş bulamayıp yurtdışına giden kimya mühendisleri var mı?
“İş bulamayarak yurtdışına giden çok sayıda kimya mühendisi olduğunu gözlemlemekteyiz. Sadece kimya mühendisi değil, bütün mühendislik dallarında birçok yeni mezun yeni bir hayat amacıyla Türkiye’den ayrılıyor. Önceden devlet planlama yapardı. Devlet Planlama Teşkilatı kapatıldığı için şimdi bu problemleri yaşamaktayız. Bütün iş sektörlerinde planlama yapmak gerekmektedir. Şimdi bu çok önemlidir, bir süre kimya mühendisleri bölümü kapatılmalıdır. Mevcut işsiz kimya mühendisleri istihdam edilmelidir. İlerleyen süreçte bölüm tekrar açılmalıdır.”
Türkiye’deki kimya mühendisliği eğitimini herhangi bir Avrupa ülkesiyle kıyaslasak nasıl bir sonuç çıkar?
“Portekiz’de Erasmus programına katılan kimya mühendisi arkadaşlarımız vardı. Birçok Avrupa ülkesiyle ders uyumları ile ilgili bir sıkıntımız yok. Bir Portekizli, İspanyol nasıl Kimya mühendisliği eğitimi alıyorsa, Türkiye’de bir öğrencide aynı eğitimi alıyor. Biz altyapı yetersizliği nedeniyle eksik kalıyoruz. Teknolojiyi son haliyle takip etmeliyiz. Yurtdışındaki üniversitelerle aramızda farklar bulunuyor. Bu farklar laboratuar farkıdır. Avrupa’da herhangi bir tesiste daha çok kimya mühendisi istihdam ediliyor. Çin nasıl kendisini geliştirdi, dünyaya kafa tutabiliyor. Çin bilim ve teknolojiye dayalı ileri teknolojide üretim yapıyor. Bu üretimini bilim ve teknolojiye dayalı eğitim sistemiyle başarıyor. Dünya çok yeni teknolojik buluşlar ve üretimler yaparken, biz 100 yıl önce üretilenleri üretiyoruz. Ülkemizdeki nükleer santrali Ruslara yaptırıyoruz. Akıllı bir otomobil üretemedik. Dron teknolojisi ile övünüyoruz, bu teknolojiyi gelişmiş ülkeler 40 yıl önce bulup üretmeye başlamış. Yapay zeka teknolojisinin daha başında değiliz. Nano teknoloji ve gen teknolojisi gelişmiş olsa, dünyadaki teknolojiyi en yakınından takip etsek herkes kendi mesleğini yapar.”
Türkiye’deki her meslek dalında giderek büyüyen sorunlar nasıl çözüme kavuşturulabilir?
“TMMOB’un tüm bileşenleri olarak sürekli toplantılar yapıyoruz. Mimarların sorunu, kimya mühendislerinin sorunu 50 yıldır aynı. Sendikal sorunlar var, kamu alanında işçi sorunları var, staj sorunu var, eğitim kalitesi sorunu var. Sorunlarımızı rapor halinde belgeliyoruz ama çözüme kavuşmuyor. Akıllı kentler yapmamız gerekiyor. Tüm Türkiye’ye dirençli akıllı kentler gerekiyor. Yeni arıtma tesisleri gerekiyor. Bütün mühendislik dallarındaki mühendislerin ülkemizi daha yaşanılır bir hale getirmesi için istihdam edilmesi gerekiyor. Depreme dayanıklı kentler, çöp üretmeyen kentler, geri dönüşüm yapan kentler yapmalıyız. Ülkemizi ilerleyen yıllarda susuzluk, gıda kıtlığı, hava kirliliği, küresel ısınma bekliyor. Dünya değişiyor. Geleceğin planları şimdiden yapılmalıdır. Türkiye normal teknolojide üretim yapıyor ama biz ileri teknolojiye geçmeliyiz. İleri teknoloji katma değeri yüksek üretimdir. Bir ton bakır satıyoruz, gelişmiş bir ülke bu bakırı alıp, işleyip bununla cep telefonu üretiyor ve bize satıyor. Biz elimizdeki mevcut kaynakları değerlendirmeliyiz. Ülkemizdeki kaynaklarımızı kullanırken, doğamızı da korumalıyız. Ülkemizin kalkınması için planlı çalışma çok önemlidir. Bilimsel eğitim çok önemlidir. Eğitimi ve bilimi kullanmalıyız. Ülkemizdeki her türlü doğal zenginlik, hayvancılık, tarım bulunurken biz bunu kullanamıyoruz. Ülkemiz turizm cenneti bunu yeterince kullanamıyoruz. TMMOB, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği farklı mühendis ve plancıları bünyesinde birleştiren bir meslek örgütüdür. Belediyeler, sanayi odası, ticaret odası ve TMMOB ortak bir akıl merkezi kurmalıdır. Bu ortak akıl merkezinde bütün meslek örgütleri bir araya gelebilir. Kuracağımız ortak akıl merkeziyle Denizlimizi nasıl ön plana çıkarabiliriz, işsizliği nasıl çözebiliriz, nasıl bilimsel çalışabiliriz, ülkemizi nasıl kalkındırabiliriz bunu konuşmalıyız. Tarım, hayvancılık, sanayi, turizm hepimiz ortak çalışarak daha ileriye gidip başarılı olabiliriz. Tüm bileşenler, devlet erkanı, meslek uzmanları bir araya gelip fikirlerimizin aynı olması ve ağzımızdan çıkan sözlerin aynı olması gerekiyor.”
